ႏိုင္ငံဟူေသာႏိုင္ငံေရးသေဘာတရား ေဒါက္တာခင္ေမာင္၀င္း (သခ်ၤာ)

ႏိုင္ငံဟူေသာႏိုင္ငံေရးသေဘာတရား

ေဒါက္တာခင္ေမာင္၀င္း (သခ်ၤာ)

          ႏိုင္ငံ (state) ဟူေသာ ေ၀ါဟာရသည္ သမိုင္းအရ ေတာ္ေတာ္ေ႐ွးက်သည္ဟု ၁၉ရာစုၿဗိတိသွ် ႏိုင္ငံေရးဒႆနပညာ႐ွင္ ဂရင္း (T.H Green) က ဆိုသည္။ ႏိုင္ငံသည္ လူ႕သမိုင္းအစတြင္ မိသားစုမ်ား၊ လူမ်ိဳးစုမ်ား ေပၚေပါက္ခဲ့စဥ္ကပင္ ေပၚေပါက္ခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံသည္ တရားမွ်တမႈႏွင့္ မွန္ကန္မႈအေပၚ အေျခခံ သည္ဟု ဂရင္းကယံုၾကည္သည္။ ၁၉ရာစု ဂ်ာမန္ဒႆနပညာ႐ွင္ ဟီဂရယ္ (Hegel, 1770-1831) ကမူ ေ႐ွးအခါက႐ွိခဲ့ေသာ လူမ်ိဳးစုမ်ားတြင္ သမိုင္းႏွင့္ႏိုင္ငံဟူေသာအရာမ်ား ပီပီျပင္ျပင္မ႐ွိဟုဆိုသည္။

          ယခုေခတ္တြင္ အမ်ားကယံုၾကည္ထားသည္မွာ ႏိုင္ငံဟူေသာသေဘာတရားႏွင့္ အဖြဲ႕အစည္းတို႕ သည္ ယခုေခတ္တြင္ ေပၚေပါက္လာေသာအရာျဖစ္သည္။ (ဤေနရာတြင္ ယခုေခတ္ဟူသည္မွာ ခုႏွစ္ ၁၅၀၀ ေနာက္ပိုင္းကို ဆိုလိုသည္)။ ယခုအထိ ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာက်မ္းမ်ားတြင္ ႏိုင္ငံဟူေသာေ၀ါဟာရကို ၀ိေသသငါးခုျဖင့္ ေဖာ္ျပသည္။ ၄င္းတို႕မွာ -

၁။       ႏိုင္ငံဟူသည္ လူမႈေရးႏွင့္ပုဂိၢဳလ္ေရးဆိုင္ရာအဖြဲ႕အစည္းမဟုတ္ေသာ ျပည္သူ႕အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ သည္။ ေ႐ွးဂရိလူမႈေရးအဖြဲ႕အစည္းကို ပိုလီ (polis) ဟု မွားယြင္းစြာေခၚသည္ဟု ႏိုင္ငံေရးပညာ႐ွင္ ဒန္လီဘီ (Dunleavy) ႏွင့္ အိုလီလီ (O' Leary) တို႕က ဆို၏။ ပိုလိ ဟူေသာေ၀ါဟာရ၏ အဓိပပၸါယ္မွာ ၿမိဳ႕ ႏိုင္ငံ (city state) ျဖစ္သည္။ ယင္းအဓိပပၸါယ္သတ္မွတ္ခ်က္တြင္ လူပုဂၢိဳလ္ (individual) ႏွင့္ ႏိုင္ငံတို႕ကို ခြဲျခား၍မရပါ။ ေျမ႐ွင္ပေဒသရစ္စနစ္တြင္ ႏိုင္ငံသားႏွင့္အဖြဲ႕အစည္းအားလံုးသည္ နယ္ေျမပိုင္ဘုရင္ကို သစၥာခံမည္ဟူေသာ က်မ္းက်ိန္မႈမ်ိဳးျဖင့္ စည္း႐ံုးထားသည္။

၂။       ႏိုင္ငံဟူသည္မွာ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ တစုတစ္ေပါင္းတည္း႐ွိျခင္းျဖစ္သည္။ ဥပေဒမ်ားသည္ ဓေလ့ထံုးစံမ်ားႏွင့္ လူမႈေရးဆိုင္ရာတန္ဖိုးထားမႈမ်ားကို အတည္ျပဳေပး၍ ခိုင္မာေစသည္။ ၄င္းတိုိ႕ကို အဖြဲ႕ အစည္းတစ္ခုက သူႀကိဳက္သလိုလုပ္ေဆာင္ျခင္းမဟုတ္ပါ။

၃။       လူ႕အဖြဲ႕အစည္းထဲတြင္ ပါ၀င္ေသာလူအားလံုးအေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္ေစေသာ ဥပေဒမ်ား ႐ွိျခင္းသည္ ႏို္င္ငံ၏၀ိေသသျဖစ္သည္။ ေ႐ွးဂရိႏိုင္ငံ- ပိုလိ -တြင္ ကၽြန္မ်ားကိုႏိုင္ငံသားဟူ၍ မသတ္မွတ္ ေသာေၾကာင့္ ကၽြန္မ်ားသည္ ႏို္င္ငံေတာ္ဥပေဒ၏အကာအကြယ္ကို မရ႐ွိပါ။ လူစိမ္းတစ္ေယာက္သည္ ဥပေဒ၏ကာကြယ္မႈကို ရ႐ွိေစရန္ ႏိုင္ငံသား၏ ေထာက္ခံမႈကိုရ႐ွိရန္လိုသည္။ ေျမ႐ွင္ပေဒသရာဇ္စနစ္တြင္ ဥပေဒ၏ကာကြယ္မႈကိုရ႐ွိေစရန္ နယ္ေျမပိုင္အႀကီးအကဲ (ဘုရင္) ကိုသစၥာခံရန္လိုသည္။ နယ္ေျမတစ္ခု ထဲတြင္ ေနထိုင္႐ံုျဖင့္ ဥပေဒ၏အကာအကြယ္ကိုမရႏိုင္ပါ။ အုပ္ခ်ဳပ္သူ၏ ႏိုင္ငံေရးစနစ္သည္ ထိုနယ္ေျမ တြင္ ေနထိုင္ျဖစ္႐ံုျဖင့္ အက်ိဳးမသက္ေရာက္ပါ။

၄။       ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ဆိုင္ေသာ ရာထူးမ်ားသည္ ရာထူးရ႐ွိထားသူမ်ားက သူတို႕သေဘာျဖင့္ ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းမ်ားကို ထပ္ဆင့္ေပးအပ္ျခင္းမျဖစ္ေစရ။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုင္ရာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ား အတိုင္းသာျဖစ္ရမည္။ ထိုမွသာ ႏိုင္ငံေတာ္အဖြဲ႕အစည္းပီသမည္။

၅။       ျပည္သူမ်ားထံမွ အခြန္ေၾကးေငြေကာက္ခံႏိုင္ေသာ လုပ္ႏိုင္စြမ္း႐ွိျခင္း။

          ဤ၀ိေသသငါးခုျဖင့္ ႏို္င္ငံကိုအဓိပပၸါယ္သတ္မွတ္ရျခင္းအေၾကာင္းမွာ ႏိုင္ငံသည္ အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာပိုင္ျဖစ္ရမည္။ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းျဖင့္လည္း သီးျခားျဖစ္ရမည္ျဖစ္သည္။ ထိုမွသာလွ်င္ ႏိုင္ငံသားမ်ား ကို ထိုက္သင့္ေသာအကာအကြယ္ေပးႏိုင္ျခင္း၊ ႏိုင္ငံ၀န္မ်ားကို ခန္႕ထားျခင္း၊ အခြန္ေကာက္ခံျခင္းအလုပ္ တို႕ကို ထိေရာက္စြာလုပ္ႏိုင္လိမ့္မည္ဟူေသာ အယူအဆကို အေျခခံေသာ၀ိေသသမ်ားျဖစ္သည္။ ဤအယူအဆကို ဆန္႕က်င္စိန္ေခၚေသာအယူအဆမ်ားလည္း ႐ွိပါသည္။ သို႕ေသာ္လည္း ယခုမ်က္ေမွာက္ ေခတ္တြင္ ဤ၀ိေသသမ်ားမွာ အမ်ားလက္ခံထားေသာအရာမ်ားျဖစ္ၾကသည္။

          ႏိုင္ငံဟူေသာေ၀ါဟာရကို အဓိပပၸါယ္သတ္မွတ္ပံု သတ္မွတ္နည္းမ်ားစြာ႐ွိပါသည္။ ထိုနည္းလမ္းမ်ား တစ္ခုႏွင့္တစ္ခုကြာျခားခ်က္မွာ အင္အား(force) ႏွင့္ အက်င့္သိကၡာ (morality) ႏွစ္ခုအနက္ မည္သည့္ အရာကို မည္မွ်အေလးေပးသည္ဟူရာတြင္ျဖစ္သည္။ ၄င္းတို႕ထဲတြင္ ဂ်ာမန္လူမႈေရးပညာ႐ွင္ မက္(စ)၀က္ဘာ (Max Weber, 1864 – 1920) ၏ အဓိပပၸါယ္သတ္မွတ္ခ်က္ကို ႏိုင္ငံေရးပညာ႐ွင္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက လက္ခံၾကသည္။ ယင္းအဓိပပၸါယ္သတ္မွတ္ခ်က္မွာ ႏိုင္ငံဟူသည္မွာ နယ္ေျမတစ္ခု အတြင္းတြင္ အၾကမ္းဖက္မႈကို တရား၀င္လုပ္ပိုင္ခြင့္တစ္ဦးတည္း မူပိုင္ရ႐ွိထားေသာ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္သည္ဟူ၍ျုဖစ္သည္။

          ေယး(Yale) တကၠသိုလ္၏ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပါေမာကၡ ေရာဘတ္ဒါး(လ) (Robert Dahl) က ႏိုင္ငံႏွင့္ အစိုးရ (Government) ဟူေသာ ေ၀ါဟာရမ်ားကို အတူတူထားၿပီး၊ မက္(စ)၀က္ဘာ၏ အဓိပပၸါယ္သတ္မွတ္ ခ်က္ကို ယူခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံေရးပညာ႐ွင္ ေဒးဘစ္အီစတြန္ (David Easton) ကမူ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ား တြင္ စည္းလံုးေသာအင္းအား႐ွိမႈကို အသားေပးျခင္း လက္ခံၿပီး ေသာမတ္ေဟာ့ (Thomas Hobbes, 1588-1679) ႏွင့္ မက္(စ)၀က္ဘာတို႕၏ အယူအဆမ်ားအတိုင္း လက္ခံခဲ့သည္။ မက္(စ)၀္ကဘာ၏ က်မ္းစာအုပ္ Leviathan သည္ ယခုထက္တိုင္ပင္ ကိုးကားေနဆဲျဖစ္ေသာ ဂႏ¨၀င္ႏိုင္ငံေရးသိပံၸက်မ္း တစ္ခုျဖစ္သည္။ ထိုက်မ္းတြင္ ႏိုင္ငံႏွင့္အင္အားတို႕၏ ဆက္စပ္ပံု၊ အာဏာတည္သည္ဟူရာတြင္ လြတ္လပ္မႈႏွင့္ ေၾကာက္႐ြံ႕မႈတို႕၏ အေရးပါပံုတို႕ကို ေဖာ္ျပထားသည္။ ၄င္းျပင္ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပိုင္က မည္ကဲ့သို႕ပင္ေျပာသည္ျဖစ္ေစ၊ လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးခ်င္းသည္ သူ႕ကိုယ္သူကာကြယ္ပိုင္ခြင့္႐ွိပံုတို႕ကို ေဖာ္ျပ ထားသည္။ ကား(လ)မာ့(စ) Karl Marx, 1818-83) ကမူ ေသာမတ္ေဟာ့ကို ျပည္သူ႕ဆႏၵထက္ အင္အားကိုဦးစားေပးေသာ ႏိုင္ငံေရးဒႆနပညာ႐ွင္အျဖစ္ ခ်ီးမြမ္းေျပာဆိုခဲ့သည္။ ကား(လ)မာ့(စ)ႏွင့္ သူ၏လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဘက္ အိန္ဂ်ယ္ (Engels, 1820-95) တို႕က ႏိုင္ငံ၏ရပ္တည္ေရးတြင္ အင္အားသည္ အေရးႀကီးဆံုးေသာ အခန္းက႑တြင္ ပါ၀င္သည္ဟုဆိုၾကသည္။ အင္အား၏အခန္းက႑၏အေရးပါပံုကို လက္ခံေသာႏိုင္ငံေရးပညာ႐ွင္အမ်ားအျပား႐ွိသည္။ သို႕ေသာ္ သူတို႕ကိုယ္တိုင္က ၀န္ခံေျပာဆိုၾကသည္မွာ အင္အားအျပင္ အျခားအရာမ်ားကလည္း အေရးႀကီးသည္ဟူ၏။ ယင္းအျခားအရာမ်ားကို ကား(လ)မာ့(စ)က လကၡဏာမ်ားဟုေခၚသည္။ မက္(စ)၀က္ဘာ ကမူ အင္အား၏အခန္းက႑သည္ အေရးပါသည္မွာ မွန္ေသာ္လည္း အင္အားသည္ တရား၀င္ျဖစ္ရမည္ဟု ဆိုထားျပန္သည္။ အင္အားအျပင္ အျခားေသာအေရးပါသည့္အရာမ်ား႐ွိသည္။ သို႕ေသာ္လည္း ၄င္းတို႕သည္ အဓိကမဟုတ္ပါ။ အင္အားသည္ ႏိုင္ငံအတြက္ ဗဟိုအခ်က္အျခာျဖစ္သည္ အလိုအပ္ဆံုးျဖစ္သည္ဟူ၍  လက္ခံထားသည္။

ႏိုင္ငံ၏ဗဟိုအခ်က္အျခာသည္ စိတ္ဆႏၵသေဘာထားျဖစ္သည္ဟု ယံုၾကည္ေသာသူမ်ားလည္း ႐ွိပါသည္။ ထိုကဲ့သို႕ ယံုၾကည္ေသာသူမ်ားကို စိတ္ကူးသမားမ်ား (idealists) ဟု ေခၚဆိုၾကသည္။ ထိုပုဂိၢိဳလ္ မ်ားသည္ ႐ုပ္၀တၳဳပိုင္းႏွင့္ လက္ေတြ႕သေဘာတရား၊ လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ဦးစားမေပးဘဲ အေတြးအေခၚပိုင္း ဆိုင္ရာ စိတ္ကူးစိတ္သန္းမ်ားကိုသာ ဦးစားေပးသည္ဟု ေ၀ဖန္ျခင္းခံရသည္။ ယင္းအေတြးသမားမ်ားတြင္ အထင္႐ွားဆံုးမွာ ဂ်ာမန္ဒႆနပညာ႐ွင္ ဟီဂယ္ (Hegel, 1770-1831) ျဖစ္သည္။ ဟီဂယ္၏က်မ္းတြင္ ႏိုင္ငံသည္ အက်င့္သိကၡာကို ျဖစ္ေျမာက္ေစေသာ အဖြဲ႕အစည္း ျဖစ္ရမည္ဟု ဆိုထားသည္။ ႏိုင္ငံေရး ပညာ႐ွင္ဂရင္း (T.H Green) က ႏိုင္ငံ၏အဓိပပၸါယ္သတ္မွတ္ခ်က္တြင္ အင္အားကိုအဓိကထားျခင္းသည္ အက်င့္သိကၡာပိုင္းကို ခ်ိဳးႏွိမ္ရာေရာက္သည္ဟုဆိုသည္။ ဂရင္းသည္ ျပင္သစ္ဒႆနပညာ႐ွင္ ႐ူးစိုး (Roussean, 1712-1778)  ၏အဆိုကို ေထာက္ခံသည္။ ႐ူးစုိးကဆိုထားသည္မွာ ႏိုင္ငံ၏အေျခခံမွာ၊ အက်င့္သိကၡာ၊ မွန္ကန္ျခင္း၊ တရားမွ်တျခင္းႏွင့္ တာ၀န္ျဖစ္သည္ ဟူ၏။ ဂရင္းအေနျဖင့္ အာဏာႏွင့္ အင္အား၏အခန္းက႑ကို လက္ခံေသာ္လည္း အာဏာႏွင့္အင္အားကို အက်င့္သိကၡာပိုင္းဆိုင္ရာ ရည္႐ြယ္ခ်က္မ်ားအတြက္ သံုးျခင္းျဖစ္ရမည္ဟုဆိုသည္။

          ယခုမ်က္ေမွာက္ေခတ္ဒႆနပညာ႐ွင္မ်ားျဖစ္ၾကေသာ ဟင္မလင္(Hamlim) ႏွင့္ ပတိ (Petit) တို႕က ႏိုင္ငံကိုအဓိပပၸါယ္သတ္မွတ္ရာတြင္ တရားမွ်တမႈႏွင့္ မွန္ကန္မႈကို အက်ိဳးသက္ေရာက္ေစေသာ စည္းမ်ဥ္းမ်ားအရ သတ္မွတ္ျခင္းသည္ အေကာင္းဆံုးျဖစ္သည္ဟု ဆိုၾကသည္။

က်မ္းကိုး

John Hoffman and Paul Grahami : Introduction to Political Theory

Karl Marx : Capital

Ronsseau : Social Contract

Thomas Hobbes : Leviathan

Green: The Principles of Political Obligation